«فهرست‌یار پیشرفته کتابداری ایران» که به اختصار «فیپکا» نامیده می شود، توسط گروه فناوران برتر آرشیو، موزه و کتابخانه (آرموک) تهیه و از روز یکشنبه آماده به اجرا خواهد شد. بر همین اساس، خبرنگار لیزنا در گفتگویی با مهندس محمد هرندی پور و شهرزاد مقصودی نسب از دست اندرکاران پروژه فیپکا، اطلاعاتی را درباره این سامانه و اهمیت آن کسب کرده است.

 شهرزاد مقصودی نسب درباره اهمیت فیپکا اظهار داشت: کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی باید بتوانند در سریع‌ترین زمان ممکن و بهترین شیوه، اطلاعات مورد نیاز کاربرانشان را به آن‌ها ارائه نمایند.

 وی افزود: به همین جهت باید از ابزاری استفاده کنند تا با سرعت و دقت بالا، آن‌ها را در این زمینه یاری کند. «فهرست‌یار پیشرفته کتابداری ایران» یا «فیپکا» همراه کتابداران عزیز در زمینه سازماندهی سریع، دقیق و آسان اطلاعات خواهد بود.

 مقصودی نسب در ادامه «سهولت دسترسی»، «جستجوی همزمان»، «درگاه‌های مختلف جستجو»، «جستجوی گروهی اطلاعات»، «استفاده از اطلاعات کتابشناختی مراکز مختلف بدون محدودیت زبانی» و «فراخوانی اطلاعات براساس نرم‌افزارهای داخلی» را از جمله ویژگی ها و مزایای این سامانه دانست.

 سپس محمد هرندی پور در تشریح ویژگی های مذکور گفت: «سهولت دسترسی» یکی از این ویژگی هاست که برای استفاده از فیپکا نیاز به نصب هیچ برنامه‌ای وجود ندارد و تنها با دسترسی به اینترنت و درج آدرس سامانه استفاده از امکانات فیپکا ممکن خواهد بود. از این سامانه در کنار نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای موجود نیز می‌توان استفاده نمود.

 ,ی افزود: اگر قرار باشد برای یافتن اطلاعات کتابشناختی مدارک، کتابداران هر بار مجبور به جستجو در یک وب‌سایت کتابخانه‌ای باشند وقت زیادی را باید به بازیابی اطلاعات کتابشناختی و آشنایی با شیوه‌های تخصصی جستجو در هر کتابخانه اختصاص دهند. در سامانه فیپکا امکان «جستجوی همزمان» در کتابخانه‌های مختلف وجود دارد.

وی در توضیح مزیت «درگاه‌های مختلف جستجو» گفت: کاربران با توجه به نیاز خود می‌توانند از درگاه جستجوی ساده یا جستجوی پیشرفته در این سامانه استفاده نمایند.

 مهندس هرندی پور درباره ویژگی «جستجوی گروهی اطلاعات» تصریح کرد: شماره شابک (ISBN) یکی از نقاط بازیابی سریع و آسان به اطلاعات کتابشناختی یک کتاب است. در سامانه فیپکا امکان جستجوی گروهی اطلاعات کتابشناختی براساس شماره شابک فراهم شده است. مراکز اطلاع‌رسانی می‌توانند در یک جستجوی همزمان، اطلاعات گروهی از مدارک را فراخوانی نمایند.

 وی در ادامه گفت: محدودیت زبانی در دریافت اطلاعات از کتابخانه‌ها در سامانه فیپکا وجود ندارد. در این سامانه می‌توان اطلاعات فارسی، عربی، فرانسه، انگلیسی و غیره در کتابخانه‌های مختلف جستجو و دریافت نمود.

 مهندس محمد هرندی پور در تبیین ویژگی «فراخوانی اطلاعات براساس نرم‌افزارهای داخلی» فیپکا اظهار داشت: دریافت اطلاعات کتابشناختی در قالب ساختار ایزو در فیپکا رایگان است. نکته قابل توجه این است که چون استانداردهای متنوعی در نرم‌افزارهای مختلف جهت ذخیره اطلاعات به کار گرفته شده است، در نتیجه ساختار ایزو برای همه یکسان نخواهد بود. در فیپکا برای اینکه کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی قادر به استفاده از امکانات این سامانه باشند، امکان تهیه خروجی‌های متنوع براساس نرم‌افزارهای داخلی فراهم شده است. لازم به توضیح است که با توجه به تغییرات مداوم در خروجی نرم‌افزارهای داخلی، تغییر خروجی‌های مناسب در فیپکا نیز انجام می‌شود و با به‌روزرسانی و بومی‌سازی خروجی‌ها استفاده همیشگی از خدمات جستجو و دریافت اطلاعات فیپکا امکان‌پذیر خواهد بود.

 سپس مقصودی نسب گفت: مواردی که آقای مهندس هرندی پور به تشریح آن پرداختند، ویژگی‌های کلیدی سامانه فیپکا هستند که ان‌شاالله در نشست یکشنبه 14 اردیبهشت 1393 در سرای اهل قلم بخش بین الملل به تفصیل و با نمایش بخش‌های مختلف سامانه توضیح داده می‌شوند.

 در ادامه مهندس محمد هرندی پور درباره چگونگی دریافت اطلاعات از کتابخانه‌های مختلف در «فیپکا» گفت: در طراحی فیپکا پروتکل‌های تبادل اطلاعات پیاده‌سازی شده است. از جمله پروتکل‌های تبادل اطلاعات می‌توان به پروتکل Z3950 و OAI اشاره نمود.

 وی افزود: استفاده از پروتکل‌ها زبان مشترکی برای ارتباط نرم‌افزارها فراهم می‌کند. این زبان مشترک تسهیل ارتباط میان کتابخانه‌هایی که از استانداردهای مشابه جهت ذخیره‌سازی اطلاعات کتابشناختی استفاده نمی‌کنند را منجر می‌شود. براساس پروتکل Z39.50، یک سرور Z و یک کلاینت Z تعریف می‌شود. کلاینت درخواست را به سرور ارسال نموده و سرور نیز در سامانه کتابخانه جستجو نموده و نتیجه را به کلاینت ارسال می‌کند. پروتکل OAI قدری متفاوت از Z39.50 است. براساس OAI، مخزنی جهت نگهداری اطلاعات کتابشناختی وجود دارد و جستجو به صورت مستقیم در سامانه‌ کتابخانه‌ها انجام نمی‌شود، بلکه جستجو در مخزن انجام می‌شود. توضیح کامل این دو پروتکل و بیان تفاوت‌ها و ویژگی‌های آن‌ها نیز از موارد دیگری است که در روز یکشنبه به آن‌ها اشاره خواهد شد.

مهندس محمد هرندی پور در پایان، برگزاری نشست روز یکشنبه جهت معرفی سامانه فیپکا را فرصتی برای حضور کارشناسان و کتابداران عزیز به منظور بحث و تبادل نظر جهت ارتقاء این سامانه عنوان کرد و ابزار امیدواری نمود مشارکت در این زمینه حداکثری باشد.

گفتنی است، مراسم رونمایی «فهرست‌یار پیشرفته کتابداری ایران (فیپکا)» یکشنبه 14 اردیبهشت 93 از ساعت 16 تا 17 در سرای اهل قلم بخش بین الملل بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران واقع در طبقه فوقانی شبستان، جنب غرفه پارس آذرخش برگزار می شود و به شرکت کنندگان در کارگاه از سوی آرموک گواهی اعطا خواهد شد.